THƠ BỐN CÂU

THƠ BỐN CÂU 

(DÒNG THƠ TIẾP NỐI)

Giai thoại Thơ Đường Trung Quốc có kể chuyện “Bốn Câu Là Đủ Ý”: Có một chàng thư sinh trẻ tên Tố Vịnh quê ở Lạc Dương đến Tràng An dự kỳ thi Hội.

Đề thi được ra là “Chung Nam vọng dư tuyết” (dịch nghĩa: Núi Chung Nam ngắm tuyết còn sót lại). Thí sinh phải làm bài thơ năm chữ tả cảnh gồm sáu vần trong mười hai câu.

Tố Vịnh suy nghĩ và trầm ngâm, sau cùng chỉ viết ra bốn câu như sau:

(phiên âm Hán Việt)

Chung Nam âm lĩnh tú

Tích tuyết phù vân đoan

Lâm biểu minh tễ sắc

Thành trung tăng mộ hàn.

(dịch nghĩa)

 Đỉnh phía Bắc núi Chung trơ trụi

Mây và tuyết thường đọng lại

Phía ngoài rừng ngày sáng rỡ

Trong thành thì giá buốt hơn.

Viết xong, Tố Vịnh đứng lên nộp bài. Quan chủ khảo xem, ngạc nhiên hỏi: Sao không làm trọn mười hai câu? Tố Vịnh cười nói: “ Khi làm thơ viết văn, đáng đi thì đi, đáng dừng thì dừng. Ý tôi đã hết, há có thể lải nhải viết bừa cho đủ số câu?”

Theo trường qui, với bài thơ thiếu tám câu, Tố Vịnh sẽ bị đánh rớt. Nhưng quan chủ khảo sau khi thấy lạ, đọc kỹ bài thơ thì thấy dù chỉ bốn câu, thí sinh đã tả cảnh rất hay, từ ngọn núi đến rừng cây, từ ngày sáng đến chiều tà qua cái lạnh khi tuyết xuống. Ý thơ toàn vẹn, quả là thơ hay!

Ông cảm kích bèn tâu Vua, đề nghị phá lệ, cho Tố Vịnh đỗ Tiến Sĩ. Việc đó thành một giai thoại trong thi cử ở Trung Hoa. Sau nầy bài thơ của Tố Vịnh được tuyển vào Đường Thi Tam Bách Thủ, thành một kiệc tác được lưu truyền dài lâu. 

(theo Hoài Anh/ Giai Thoại Thơ Đường và Tác Giả/ Nhà Xuất bản Văn Nghệ 2002)

“Bốn Câu Là Đủ Ý”, tôi suy nghĩ hoài! Vâng, thì không cần nhiều, chỉ cần bốn câu thôi!     

Tôi sẽ đưa ra vài bài bốn câu, không dám cho là Tứ Tuyệt vì dù muốn tạo ngạc nhiên hay gây ra cái mới ở câu cuối vẫn thấy đâu đó ý thơ còn vụng về, luật thơ chưa thể chỉnh như thơ cổ, và việc gây thỏa mãn cho người đọc chắc không thể chu toàn, nên chỉ dám mạo muội gởi đi như sau:

TỨ TUYỆT

Làm thơ viết chỉ bốn câu

Như phòng kín cửa như lầu một căn

Như giày vừa khít bàn chân

Vẫn tròn đủ ý dẫu văn ít lời.

ĐẾM LẠI THỜI GIAN

Chia tay năm ấy bảy mươi lăm

Giờ chừng đã quá bốn mươi năm

Dẫu ngày dài thêm hay ngắn lại

Chờ nhau trăng khuyết tới trăng rằm.

PHÂN NỬA

Cà phê rơi giọt nửa ly

Bước thêm nửa bước thầm thì nửa câu

Tóc xanh bạc nửa mái đầu

Tình yêu xẻ nửa cho đau nửa đời!

MỘT CHÚT THỜI GIAN

Một sát na hạnh phúc

Bằng cả đời hy sinh

Cả đêm nằm thao thức

Chờ sát na bình minh.

TẾT

Phải chi trở lại khi mười tuổi

Áo mới xênh xang chẳng biết buồn

Bây giờ tóc pha màu sương khói

Đón Tết xa nhà nước mắt tuôn!

BỖNG GẶP MÙA XUÂN

Mai vàng chợt nở quanh đây

Dù là hoa giả cũng bày sắc Xuân

Tết như còn lạc bước chân

Mà Xuân vẫn đến theo vần thơ say!

TỰ HỎI LÒNG MÌNH

Sao tình đi lạc mới tìm nhau?

Quên lúc bên nhau thuở ban đầu

Tìm nhau mới biết tình đi mất

Tình đã xa rồi mới biết đau!

NÓN HUẾ

Huế ơi sao có nón bài thơ?

Khuấy động tim ai lúc đợi chờ

Thơ đan trên nón thơ mời gọi

Xa nón rồi tiếc ngẩn tiếc ngơ!

TẠI MƯA

Mưa làm anh ướt loi ngoi

Làm sao găp được mà đòi gặp em

Mưa làm em ướt lem nhem

Áo em ướt mỏng không thèm gặp anh.

BÊN MỒ MẸ

Ngồi bên mồ Mẹ cỏ còn xanh

Mất Mẹ như dao cắt thân mình

Cỏ đã thay màu nay vàng úa

Vết thương vẫn đỏ mãi không lành.

MỴ CHÂU

Yêu thương đến thác vẫn còn

Dấu lông ngỗng trắng vết son không mờ

Mặc ai dối gạt tình thơ

Thuỷ chung một kiếp đợi chờ ngàn năm!

TRỌNG THUỶ

Tạ tình anh khóc khúc Mỵ Châu

Một nỏ oan khiên mấy gánh sầu

Non nước chưa tàn cơn khói lửa

Anh dìm tình hận đáy giếng sâu!

NHỚ THẦY 1

(tưởng nhớ mà không khóc như lời Thầy Nguyễn Xuân Hoàng dặn)

Ngập ngừng Thu mới ghé qua đây

Lá ngập ngừng rơi tiếc nhớ Thầy

Nửa gánh văn chương chưa thoả chí

Một đời giáo chức đã tròn vai.

NHỚ THẦY 2

Biền biệt xa “Căn Nhà Ngói Đỏ”*

Cô độc như “Người Đi Trên Mây”**

Ai tiếc ai thương xin gởi lại

Thầy đi phủi sạch nợ trần ai!

BUỒN MỘT MÌNH

Đun thêm vài que củi 

Cho ngọn lửa bùng lên

Tưởng buồn thành tro bụi

Mà buồn vẫn y nguyên.

NỮ TIẾP VIÊN

Quanh em tràn ngập tiếng cười

Tràn ly bia lạnh ngập mùi đàn ông

Đêm đêm trang điểm má hồng

Soi gương mới biết mình không nụ cười!

CUỐI NĂM

Nhìn tờ lịch cuối sắp rơi

Một năm sắp hết một đời sẽ qua

Lạ thay vẫn nhớ quê nhà

Năm nào cũng vậy cũng ta với mình!

CHÔN THƠ

Thử chôn thơ vào đất

Xem thơ chết được không

Nào ngờ thơ không mất

Mà nở hoa trắng đồng.

HẠNH PHÚC

Cây hạnh phúc lang thang hoài đâu đó

Đôi tay trần tìm mãi chẳng được đâu

Hay hạnh phúc mất đi rồi mới có

Không bây giờ không cả đến ngàn sau!

TRONG MƠ

Nằm mơ thấy Mẹ còn xanh tóc

Tay dắt con đi đến cỗng trường

Xa Mẹ mấy giờ mà con khóc

Giờ xa muôn kiếp mãi còn thương!

BÀ TẮM CHÁU

(kính tặng quý Bà Nội Bà Ngoại)

Hôm nay tắm cháu sạch trơn

Ngạc nhiên thấy cháu dài hơn thường ngày

Áo quần chật chẳng kịp thay

Bà mong cháu lớn lòng đầy niềm vui.

XÍCH LÔ

Người ta hai bánh ngược xuôi

Có người bốn bánh cười tươi bốn mùa

Còn mình ba bánh sớm trưa

Đạp đôi chân mỏi may vừa đủ ăn!

QUẬN BƯỞI 

Nghe nói Quận Cam thành Quận Bưởi

Từ ngày thẩm mỹ bước lên ngôi

Vòng một không còn vòng một nữa

Sửa to nên đáng gọi vòng mười!

EVA và ADAM

Cầm tay trái táo ngập ngừng

Nửa như muốn cắn nửa mừng nửa lo

Một bên nhận một bên cho

Adam chìm đắm bên bờ Eva!

TIẾC 

(theo Ca Dao Việt Nam)

Thương em anh nối sợi dây dài

Thả đo lòng giếng thử đêm ngày

Đắn đo chưa biết sâu hay cạn

Giếng cạn nên đành tiếc sợi dây!

TẠM NGƯNG

Thơ bốn câu chuyên chở buồn vui

Buồn nghe thơ hát khúc ngậm ngùi

Vui thấy cuộc đời như trẻ lại

Bốn câu ngưng đọng nét son tươi!

* và ** là 2 tác phẩm của nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng

TRẦN KIÊU BẠC